Mã số, mã vạch và ý nghĩa trong việc xác định nguồn gốc của hàng hóa

      Tất cả các loại hàng hóa lưu thông trên thị trường đều cần phải có mã số, mã vạch.
      Nếu như CMDN giúp ta phân biệt người này với người khác thì mã số mã vạch cũng như là “CMND” của hàng hoá, giúp ta phân biệt được nhanh chóng và chính xác các loại hàng hoá khác nhau.
      Mã số, mã vạch của hàng hoá bao gồm hai phần: mã số của hàng hoá để con người nhận diện và phần mã vạch chỉ để dành cho các loại máy tính, máy quét đọc đưa vào quản lý hệ thống, hoặc có thể sử dụng trong vận chuyển hàng hóa, thanh toán trong các hệ thống siêu thị, bách hóa.
      Hiện nay ở Việt Nam, hàng hóa trên thị trường hầu hết áp dụng chuẩn mã vạch EAN của Tổ chức mã số vật phẩm quốc tế – EAN International với 13 con số, chia làm 4 nhóm, có cấu tạo và ý nghĩa từ trái qua phải như sau :
   
      Nhóm 1: Từ trái sang phải, ba chữ số đầu là mã số về quốc gia (vùng lãnh thổ)
      Nhóm 2: Tiếp theo gồm bốn chữ số là mã số về doanh nghiệp.
      Nhóm 3: Tiếp theo gồm năm chữ số là mã số về hàng hóa.
      Nhóm 4: Số cuối cùng (bên phải) là số về kiểm tra.
      Kỹ năng xem mã số – Bước đầu nhận biết hàng thật, hàng giả
      Nguyên tắc kiểm tra:
     Thứ 1: Xem 3 chữ số đầu tiên của mã vạch và đối chiếu với bảng hệ thống mã vạch quy chuẩn dưới đây để biết được xuất xứ quốc gia của mặt hàng.
      Ví dụ : Nếu 3 chứ số đầu là 893 thì mặt hàng này được sản xuất ở Việt Nam, còn 690, 691, 692, 693 là của Trung Quốc, 880 là của Hàn Quốc, 885 là của Thái Lan.
      Thứ 2: Sau khi biết được nguồn gốc xuất xứ, ta kiểm tra tính hợp lệ của mã số, mã vạch đó.
Nếu kiểm tra không hợp lệ bước đầu có cơ sở để kết luận nghi ngờ đây là hàng giả, hàng nhái.
      Ví dụ: Mã số 8 9 3 3 4 8 1 0 0 1 0 6 - C:
      Bước 1 - Xác định nguồn gốc hàng hóa: 893 là mã số hàng hóa của quốc gia Việt Nam; 3481 là mã số doanh nghiệp thuộc quốc gia Việt Nam; 00106 là mã số hàng hóa của doanh nghiệp.
      Bước 2 - Xác định C.
      Cộng tổng giá trị của các số ở thứ tự lẻ bắt đầu được tính từ phải sang trái của dãy MS (trừ số C), ta có : 6 + 1 + 0 + 8 + 3 + 9 = 27 (1)
      Nhân tổng của (1) với 3, ta có: 27 x 3 = 81 (2)
      Cộng tổng giá trị của các số ở thứ tự chẵn còn lại, ta có :
      0 + 0 + 1 + 4 + 3 + 8 = 16 (3)
      Cộng giá trị (2) với (3), ta có : 81 + 16 = 97 (4)
     Lấy giá trị của (4) làm tròn theo bội số của 10 (tức là 100) sát nhất với giá trị của (4) trừ đi giá trị của (4) ta có: 100 - 97 = 3. Như vậy C = 3.
      Trong trường hợp này mã số EAN - VN 13 có mã số hàng hóa đầy đủ là:
893 3481 00106 3
    Ngoài cách tính trên, trong thực tế để thuận tiện, nhanh chóng chỉ cần truy cập vào trang website  http://www.gs1vn.org.vn/ điền mã vạch vào và tìm kiếm, nếu mã vạch chuẩn sẽ hiện đầy đủ thông tin, tên sản phẩm, dung tích, trọng lượng, nước sản xuất. Có thể dùng các loại điện thoại “smart phone” như Iphone, HTC, Samsung Galaxy... có thể tìm hiểu và cài các phần mềm chụp ảnh, quét và nhận dạng mã vạch như BarcodeViet, Scan Life, Barcode Express Pro .... để kiểm tra.
Một số vấn đề lưu ý :
  Nên sử dụng mã vạch để kiểm tra, đối chiếu độ chính xác các thông tin ghi trên sản phẩm khi cảm thấy không tin tưởng . Với các sản phẩm không ghi “Made in..., Made by...” hoặc ghi bằng ngôn ngữ quốc gia không đọc được việc dùng mã số, mã vạch để xác định thông tin là rất cần thiết.
     - Mã vạch do cơ quan có thẩm quyền cấp tương ứng với từng sản phẩm, nhìn chung là 1 dấu hiệu khó làm giả. Tuy nhiên không có gì tuyệt đối, trong thực tế với kỹ thuật ngày càng tinh vi nhiều loại hàng hóa được làm giả, làm nhái thì mã vạch cũng không phải là ngoại lệ.
      Do đó ngoài mã vạch khi kiểm tra hàng hóa ta cần chú ý đến các yếu tố khác như kiểm tra hóa đơn chứng từ, tem chống hàng giả, thông tin nhãn phụ bằng tiếng việt đối với hàng hóa nhập khẩu, hình thức sản phẩm, độ bóng, đẹp, sắc cạnh của các đường viền, logo, vỏ bao bì, nội dung, bố cục, thông tin sản phẩm phải được ghi chi tiết, rõ ràng.
 
Nhãn hàng hóa và mã số mã vạch sản phẩm nước uống đóng bình